صندوق‌ صدور و ابطالی چیست؟ بررسی مزایا، معایب و نحوه سرمایه‌گذاری

در سال‌های اخیر، صندوق‌های سرمایه‌گذاری به یکی از ابزارهای محبوب برای افراد علاقمند به بازارهای مالی تبدیل شده‌اند. یکی از انواع مهم این صندوق‌ها، صندوق‌ صدور و ابطالی است. اما این نوع از صندوق‌ها چه تفاوتی با دیگر انواع دارند؟ چه مزایا و معایبی دارند و چگونه می‌توان در آن‌ها سرمایه‌گذاری کرد؟ در این مقاله به تمامی این پرسش‌ها پاسخ خواهیم داد.

صندوق‌ صدور و ابطالی چیست؟

صندوق‌ صدور و ابطالی به صندوق‌هایی گفته می‌شود که خرید و فروش واحدهای آن‌ها به صورت مستقیم از طریق مدیریت صندوق انجام می‌گیرد. در این نوع صندوق‌ها، اگر سرمایه‌گذار بخواهد واحدی از صندوق را بخرد، باید درخواست صدور واحد بدهد. برعکس، اگر بخواهد واحد خود را بفروشد، باید درخواست ابطال واحد ثبت کند. صندوق سبحان و صندوق ارزش آفرین گلبرگ، از نوع صدور و ابطالی هستند که مستقیما از وبسایت خود صندوق‌ها قابل سرمایه‌گذاری هستند.

این فرایند معمولاً از طریق سامانه‌های اختصاصی یا سایت صندوق انجام می‌شود و برخلاف صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF)، معاملات آن‌ها در بورس انجام نمی‌گیرد.

نحوه سرمایه‌گذاری در صندوق‌های صدور و ابطالی

سرمایه‌گذاری در صندوق‌های صدور و ابطالی یکی از ساده‌ترین و در عین حال مطمئن‌ترین روش‌های ورود به بازار سرمایه برای افراد عادی و سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای است. در این نوع صندوق‌ها، برخلاف صندوق‌های ETF، خرید و فروش واحدهای سرمایه‌گذاری از طریق بورس انجام نمی‌شود؛ بلکه مستقیماً از طریق خود صندوق صورت می‌گیرد.

مراحل سرمایه‌گذاری

1. انتخاب صندوق مناسب: اولین قدم، انتخاب صندوق متناسب با اهداف مالی و سطح ریسک‌پذیری شماست. برخی از این صندوق‌ها در دارایی‌های با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کنند و برخی دیگر در سهام یا ترکیبی از هر دو، که به ترتیب برای افراد با ریسک پایین، متوسط یا بالا مناسب هستند.

2. مطالعه امیدنامه و گزارش عملکرد: پیش از هر اقدامی، باید امیدنامه صندوق، اساسنامه و گزارش‌های دوره‌ای آن را بررسی کنید. این اسناد اطلاعات مهمی مانند ترکیب دارایی‌ها، بازدهی گذشته، هزینه‌های مدیریتی و سیاست‌های سرمایه‌گذاری را ارائه می‌دهند.

3. ثبت‌نام در سامانه صندوق: برای سرمایه‌گذاری، باید در سایت رسمی صندوق یا سامانه معاملاتی آن ثبت‌نام کنید. احراز هویت معمولاً به‌صورت آنلاین انجام می‌شود و در برخی موارد با استفاده از کد ملی، شماره شبا و اطلاعات بانکی قابل انجام است.

4. درخواست صدور واحد سرمایه‌گذاری: پس از ثبت‌نام، باید مبلغ مورد نظر خود را به حساب صندوق واریز کرده و درخواست صدور واحد بدهید. NAV روز کاری بعد به‌عنوان مبنای قیمت واحد در نظر گرفته می‌شود و معمولاً طی ۲ تا ۳ روز کاری، واحدها به نام شما صادر می‌شود.

5. پیگیری سرمایه‌گذاری: بعد از صدور، می‌توانید ارزش روز دارایی خود را از طریق سامانه صندوق یا سایت‌های اطلاع‌رسانی مالی پیگیری کنید. اطلاعات NAV روزانه، بازدهی ماهانه و جزئیات عملکرد صندوق به‌صورت شفاف در اختیار سرمایه‌گذار قرار می‌گیرد.

نکات مهم

• معمولاً صندوق‌ها حداقل مبلغی برای سرمایه‌گذاری اولیه در نظر می‌گیرند (مثلاً ۱۰۰ هزار یا ۵۰۰ هزار تومان).

• ابطال واحد سرمایه‌گذاری هم با ثبت درخواست انجام می‌شود و طی چند روز کاری وجه حاصل به حساب سرمایه‌گذار واریز خواهد شد.

• برخی صندوق‌ها اپلیکیشن موبایلی دارند که فرآیند ثبت‌نام، صدور، ابطال و پیگیری دارایی را بسیار آسان کرده‌اند.

در مجموع، نحوه سرمایه‌گذاری در صندوق‌های صدور و ابطالی بسیار ساده است و برای کسانی که به دنبال یک سرمایه‌گذاری امن و غیرمستقیم در بازارهای مالی هستند، گزینه‌ای ایده‌آل به حساب می‌آید.

تفاوت صندوق‌های صدور و ابطالی با ETF

در دنیای صندوق‌های سرمایه‌گذاری، دو نوع رایج و پرکاربرد وجود دارد: صندوق‌های صدور و ابطالی و صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF). این دو نوع از صندوق‌ها اگرچه از نظر ساختار کلی شباهت‌هایی دارند، اما تفاوت‌های مهمی در نحوه معامله، نقدشوندگی، شفافیت و ابزارهای موردنیاز برای سرمایه‌گذاری دارند. شناخت این تفاوت‌ها به شما کمک می‌کند تا انتخابی آگاهانه‌تر و مناسب با سبک سرمایه‌گذاری خود داشته باشید.

۱. نحوه خرید و فروش

در صندوق‌های صدور و ابطالی، سرمایه‌گذار برای خرید یا فروش واحدها باید از طریق سایت صندوق یا شرکت مدیریت صندوق اقدام کند. قیمت واحدهای سرمایه‌گذاری بر اساس NAV روز بعد محاسبه می‌شود. در حالی که در صندوق‌های ETF، خرید و فروش از طریق بورس اوراق بهادار و با استفاده از کد بورسی انجام می‌شود. در ETFها قیمت بر اساس عرضه و تقاضا لحظه‌ای تعیین می‌شود.

۲. نقدشوندگی

یکی از بزرگ‌ترین تفاوت‌ها، نقدشوندگی است. در ETFها سرمایه‌گذار می‌تواند در هر لحظه از ساعات معاملاتی بورس، واحد خود را بفروشد و پول نقد دریافت کند. اما در صندوق‌های صدور و ابطالی، فرایند ابطال واحد ممکن است ۲ تا ۳ روز کاری زمان ببرد تا پول به حساب سرمایه‌گذار واریز شود.

۳. نیاز به کد بورسی

برای سرمایه‌گذاری در ETF داشتن کد بورسی الزامی است، اما برای صندوق‌های صدور و ابطالی معمولاً نیازی به کد بورسی نیست. این موضوع باعث می‌شود صندوق‌های صدور و ابطالی برای افرادی که به بورس دسترسی ندارند یا مایل نیستند وارد بازار سرمایه به‌صورت مستقیم شوند، مناسب‌تر باشد.

۴. شفافیت و دسترسی به اطلاعات

هر دو نوع صندوق از نظر انتشار اطلاعات مالی شفاف هستند، اما ETFها به دلیل حضور در بورس، اطلاعات آن‌ها سریع‌تر و گسترده‌تر در دسترس عموم قرار می‌گیرد. قیمت لحظه‌ای، عمق بازار، سابقه معاملات و… در سامانه‌های بورس قابل مشاهده است.

۵. کارمزد و هزینه‌ها

در ETFها معمولاً هزینه‌های کارگزاری و مالیات معاملات وجود دارد، در حالی که در صندوق‌های صدور و ابطالی، این هزینه‌ها به‌صورت مستقیم وجود ندارد ولی ممکن است کارمزد صدور یا ابطال دریافت شود.

مزایای صندوق‌های صدور و ابطالی

صندوق‌های صدور و ابطالی به دلیل ساختار ساده و عملکرد قابل‌اتکا، به یکی از گزینه‌های محبوب سرمایه‌گذاری میان افراد با دیدگاه بلندمدت تبدیل شده‌اند. این صندوق‌ها مزایایی دارند که آن‌ها را به‌ویژه برای سرمایه‌گذاران مبتدی یا محافظه‌کار جذاب می‌کند. صندوق گلبرگ، از جمله صندوق‌هایی است که به دلیل سادگی، بازدهی مناسب و خدماتی که به سرمایه‌گذاران ارائه می‌کند محبوبیت بالایی میان آن‌ها دارد. در ادامه به مهم‌ترین مزایای این نوع صندوق‌ها می‌پردازیم.

۱. مدیریت حرفه‌ای سرمایه

یکی از بزرگ‌ترین مزایای صندوق‌های صدور و ابطالی، مدیریت دارایی توسط تیم‌های حرفه‌ای و متخصص در حوزه سرمایه‌گذاری است. این مدیران با تحلیل بازار، اقتصاد کلان، صنایع و شرکت‌ها، ترکیب بهینه‌ای از دارایی‌ها را تشکیل می‌دهند تا سودآوری و ریسک متناسب حاصل شود.

۲. شفافیت اطلاعات مالی

صندوق‌های صدور و ابطالی موظف‌اند به‌صورت روزانه NAV (خالص ارزش دارایی‌ها) را منتشر کنند. همچنین گزارش‌های ماهانه، فصلی و سالانه از عملکرد، ترکیب دارایی‌ها و میزان بازدهی در دسترس عموم قرار دارد. این شفافیت باعث افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران می‌شود.

۳. سرمایه‌گذاری آسان بدون نیاز به کد بورسی

یکی از نقاط قوت این صندوق‌ها، حذف نیاز به کد بورسی برای شروع سرمایه‌گذاری است. افراد می‌توانند با ورود به وبسایت صندوق و تکمیل ثبت‌نام و احراز هویت، به‌راحتی سرمایه‌گذاری خود را آغاز کنند.

۴. حفظ ارزش سرمایه در برابر تورم

با توجه به نوع دارایی‌های موجود در بسیاری از این صندوق‌ها (مانند سهام یا اوراق بهادار با درآمد ثابت)، ارزش سرمایه در بلندمدت معمولاً هم‌راستا با نرخ تورم رشد می‌کند و در نتیجه قدرت خرید سرمایه‌گذار حفظ می‌شود.

۵. ریسک کنترل‌شده

صندوق‌های صدور و ابطالی بر اساس نوع فعالیت خود (درآمد ثابت، سهامی، مختلط و…) می‌توانند میزان ریسک متفاوتی داشته باشند. این تنوع، امکان انتخاب بر اساس میزان تحمل ریسک را برای سرمایه‌گذار فراهم می‌کند. همچنین نظارت قانونی توسط سازمان بورس و مدیران نظارتی، به کنترل بهتر ریسک‌ها کمک می‌کند.

۶. امکان سرمایه‌گذاری با مبالغ کم

در بسیاری از صندوق‌های صدور و ابطالی، شما می‌توانید با مبلغی اندک (مثلاً ۵۰۰ هزار تومان یا حتی کمتر) سرمایه‌گذاری را آغاز کنید. این ویژگی باعث شده تا سرمایه‌گذاران خرد هم امکان ورود به بازار را داشته باشند.

معایب صندوق‌های صدور و ابطالی

با وجود مزایای قابل‌توجه صندوق‌های صدور و ابطالی، آشنایی با معایب این ابزار سرمایه‌گذاری نیز ضروری است تا تصمیم‌گیری آگاهانه‌تری داشته باشید. هیچ ابزار مالی بی‌نقص نیست و شناخت نقاط ضعف آن‌ها می‌تواند از بروز تصمیمات اشتباه جلوگیری کند.

۱. نقدشوندگی پایین‌تر نسبت به ETF

یکی از بزرگ‌ترین ایرادهای صندوق‌های صدور و ابطالی، پایین بودن سرعت نقدشوندگی است. برخلاف صندوق‌های ETF که در لحظه قابل معامله هستند، برای فروش واحدهای این صندوق‌ها باید درخواست ابطال ثبت شود. فرآیند پرداخت وجه ممکن است ۲ تا ۵ روز کاری زمان ببرد، که برای برخی سرمایه‌گذاران در مواقع ضروری، محدودکننده است.

۲. عدم امکان معامله در طول روز

قیمت واحدهای این صندوق‌ها بر اساس NAV روزانه محاسبه می‌شود و امکان خرید یا فروش لحظه‌ای و در ساعات مختلف روز وجود ندارد. بنابراین، اگر بازار دچار نوسانات شدید شود، سرمایه‌گذار نمی‌تواند در لحظه واکنش نشان دهد.

۳. نبود امکان خرید و فروش از طریق کارگزاری

برای معامله این صندوق‌ها، برخلاف ETFها، نمی‌توان از پلتفرم‌های معاملاتی رایج بورس یا اپلیکیشن‌های کارگزاری استفاده کرد. همه مراحل خرید، فروش، مشاهده عملکرد و مدیریت دارایی، باید از طریق سایت یا اپلیکیشن اختصاصی صندوق انجام شود. این موضوع برای برخی افراد ممکن است تجربه کاربری را سخت‌تر کند.

۴. هزینه‌های پنهان

اگرچه هزینه‌های صدور و ابطال به‌صورت مستقیم نمایش داده می‌شود، اما برخی صندوق‌ها کارمزدهای مدیریتی یا هزینه‌های عملیاتی بالاتری دارند. این هزینه‌ها در بازدهی نهایی تأثیرگذار هستند و گاهی اوقات در ظاهر قابل‌مشاهده نیستند.

۵. زمان‌بر بودن برخی فرآیندها

فرآیند احراز هویت، ثبت درخواست، پیگیری صدور و ابطال و دریافت وجه، در برخی صندوق‌ها با تأخیر یا پیچیدگی‌هایی همراه است. این مسئله مخصوصاً برای سرمایه‌گذاران کم‌تجربه می‌تواند گیج‌کننده باشد.

چه زمانی صندوق‌ صدور و ابطالی انتخاب مناسبی است؟

اگر به دنبال سرمایه‌گذاری بلندمدت با بازدهی قابل پیش‌بینی و کمتر درگیر شدن با نوسانات لحظه‌ای بازار هستید، صندوق‌ صدور و ابطالی می‌تواند انتخاب مناسبی باشد. این نوع صندوق‌ها به ویژه برای افراد تازه‌کار یا کسانی که وقت کافی برای پیگیری بازار ندارند، بسیار مناسب‌اند.

نتیجه‌گیری

صندوق‌های صدور و ابطالی، گزینه‌ای مناسب برای سرمایه‌گذارانی هستند که به دنبال تنوع، مدیریت حرفه‌ای و عملکرد باثبات در سرمایه‌گذاری خود هستند. با وجود برخی محدودیت‌ها در نقدشوندگی و زمان‌بر بودن فرآیند ابطال، مزایای این صندوق‌ها همچنان آن‌ها را به یکی از ابزارهای محبوب سرمایه‌گذاری در ایران تبدیل کرده است.

اگر به دنبال یک سرمایه‌گذاری مطمئن و حرفه‌ای هستید و نمی‌خواهید وارد پیچیدگی‌های بازار شوید، سرمایه‌گذاری در صندوق‌های صدور و ابطالی می‌تواند گام مناسبی برای شروع باشد.